Rękopis medyczny – w uniwersalnym wówczas języku łacińskim – spisany w Neapolu pod koniec XVII wieku przez adepta sztuki lekarskiej Gioana Loreto de Santisa (podpisał się na początku – przed kartą tytułową inicjałami GLS oraz w środku i na końcu imieniem i nazwiskiem).
Sądząc po odwoływaniu się do dzieł różnych autorów – miał on dostęp do dużej biblioteki medycznej i do wiedzy praktycznej nauczyciela medycyny i filozofii, który go kształcił – o czym wspomina na ostatniej karcie rękopisu.
Niezwykła jest treść księgi – autor spisał objawy chorób, ich przyczyny oraz sposoby leczenia. O epilepsji, apopleksji, paraliżu, katalepsji i letargu, melancholii (czyli depresji) o maniach i psychozach, o anginie i palpitacji serca, o cholerze i zarazach, o gorączce, malignie i wielu innych chorobach.
Papier rękopisu jest bardzo wysokiej jakości – ma ciekawe znaki wodne – niektóre wydają się być XVI-wieczne, ale pewności nie ma. Jeden ze znaków wodnych to herb dynastii Sabaudzkiej – byli oni królami Sycylii i Sardynii – więc papier był zapewne z ich papierni.
Najmłodsza data, która pojawia się w rękopisie to rok 1675 – więc można sądzić, że sporządzono go ok. 1675-1680 roku. Prof. Karczewska ostrożnie datuje go na przełom wieków, ale myślę, że bliżej nam do daty najmłodszego zapisu.
Poszukiwania biogramu autora rękopisu nie przyniosły efektów. Nazwisko Santis (Santi) jest we Włoszech bardzo popularne (miało się ono wywodzić się od łacińskiego słowa sanctus, „święty, czcigodny”). Znamy włoskich malarzy o tym nazwisku: Giovanniego Santi (440/1445-1494), który był ojcem i pierwszym nauczycielem Rafaela – jednego z trójcy mistrzów włoskiego renesansu.
Liczne dopiski na marginesach wskazują, że rękopis był używany w praktyce lekarskiej i autor (lub kolejni użytkownicy) uzupełniali zapiski. W księdze są też luźne karteczki z zapiskami. Ostatnia karta jest zapisana przez inną osobę.
Oprawa pergaminowa, wymiar ok. 14,5 x 20,5 x 3 cm. 188 kart, czyli ponad 350 stron zapisów.
Charakterystyka rękopisu z przełomu XVII i XVIII wieku sporządzona przez dr hab. Joannę Karczewską
Jest to rękopis o treści medycznej pochodzący z przełomu XVII i XVIII w.; w tekście znajduje się data 1675 r., co w przybliżeniu pozwala określić chronologię spisania dzieła. Tytuł rękopisu brzmi „Medycyna część praktyczna”. Spisał go Gioan Loreto de Santis, którego podpis widnieje na przedostatniej karcie. Działo się to w Neapolu, u nauczyciela medycyny i filozofii, który kształcił autora.
Tekst jest w języku łacińskim, a na ostatniej stronie napisano sonet w języku włoskim. Na pierwszej karcie widnieją sentencje po łacinie.
Rękopis jest podzielony na 4 traktaty, a te na rozdziały. Pierwszy traktat dotyczy chorób głowy, w tym opisane są bóle głowy, padaczka, spazmy, apopleksja (udar), melancholia i mania (dolegliwości natury psychicznej). Traktat drugi poświęcono chorobom układu oddechowego, w tym anginie, zapaleniu płuc, astmie, gruźlicy, polipom, palpitacjom serca. Traktat trzeci dotyczy chorób brzucha, opisano w nim bóle żołądka, wymioty, anoreksję, cholerę, dyzenterię, kolki. Ostatni traktat dotyczy różnych rodzajów gorączek, w tym tzw. trzeciaczki tj. gorączki nawracającej co trzeci dzień i czwartaczki – gorączki powtarzającej się co czwarty dzień. Ostatni rozdział dotyczy majaczenia (maligna) i zarazy. W rozdziałach opisano przyczyny choroby, rokowania i kurację.
Joanna Karczewska – historyk mediewista, profesor nadzwyczajny Uniwersytetu Zielonogórskiego. Jej zainteresowania badawcze skupiają się na naukach pomocniczych historii ze szczególnym uwzględnieniem genealogii średniowiecznego rycerstwa polskiego. Prowadzi także badania nad historią Śląska głogowskiego w wiekach średnich oraz osadnictwem na terytorium Kujaw i Wielkopolski w średniowieczu.
Skan fragmentu rękopisu w skali 1:1 znajduje się na odwrocie tej charakterystyki.
Wycena: 2500
Zapytaj e-mailem o rabat na eksponaty wystawione na allegro:https://allegro.pl/uzytkownik/a-e-cymelia-pl/sklep
Nasze ceny odzwierciedlają pracę jaką wykonaliśmy dla Państwa, aby rzetelnie opisać i zidentyfikować oferowane eksponaty. Częstokroć wymagało to wielu godzin pracy i poszukiwań. Dla przykładu: odcyfrowanie kto podpisał list, czyim herbem jest opieczętowany – podnosi wielokrotnie wartość rękopisu – wcześniej anonimowego… Walor kupiony u nas z opisem będzie ozdobą każdej kolekcji…
Dlatego wszystkie opisy i fotografie objęte są prawami autorskimi (które otrzymuje także nabywca opisywanego eksponatu). Wykorzystanie ilustracji i opisów z mojej www wymaga mojej pisemnej zgody.
Bogusław Mykietów, e-mail: antykwariat@mykietow.pl