SPRZEDANE
Oferujemy ciekawy dokument wystawiony w Rzymie w 1516 roku przez kancelarię vicekanclerza kurii rzymskiej – kardynała Sykstusa dotyczący odległej diecezji w Bretanii. Tytułowa sentencja – Gdzie Rzym gdzie Krym, używana na oznaczenie rzeczy odległych od siebie, jest tu jak najbardziej na miejscu i pokazuje jak wielki był obszar władania stolicy rzymskiej wiary.
Jest to też bardzo ciekawy eksponat dla miłośników dawnego papiernictwa a przede wszystkim dawnej poczty. Dlaczego poczty? Otóż karta ma znak wodny – pocztową trąbkę.
I tu taki zbieg okoliczności – zapewne zainteresuje kolekcjonerów. Otóż dokument wypisano w sierpniu 1516 roku – a więc zapewne i papier wyprodukowano w tymże roku. Po śladach składania widzimy, że nie leżał w aktach, ale został złożony w kostkę i prawdopodobnie w takiej formie wysłany do odległej Bretanii.
Dodajmy do tego taką informację: już od 1490 roku włoska rodzina von Taxis (Tassis, Tasso) na rozkaz cesarza Maksymiliana I zajmowała się przewożeniem listów pomiędzy rezydencjami w Innsbrucku i Brukseli.
Co dalej?
System kurierów pocztowych okazał się tak szybki i niedrogi, że w 1516 roku włoska rodzina otrzymała przywilej świadczenia takich usług dla wszystkich obywateli – trasa z Flandrii została przedłużona do Rzymu i dalej do Neapolu. Tak powstał pierwszy system pocztowy o zasięgu ponadnarodowym. Może oferowany przez nas dokument był jednym z pierwszych przesyłanych nową trasą kurierską biegnącą z Rzymu za Alpy?
Wiemy też, że rodzina Taxis/Tasso pełniła funkcję papieskich poczmistrzów i zarządzała pocztą papieską w latach 1463-1539! Możemy się zastanawiać, czy czasem papier z pocztowym oznaczeniem nie został wyprodukowany na ich specjalne zamówienie, tym bardziej, że w dwupolowym herbie rodzinnym mieli pocztową trąbkę i borsuka (tasso = borsuk).
Di Massimop – Opera propria, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=7924896
Od nazwiska włoskiej rodziny – pionierów usług pocztowych pochodzą słowa taxi (taksówka) i taksa (opłata). Jednym z najwybitniejszych przedstawicieli tej rodziny jest Torquato Tasso – autor słynnego eposu rycerskiego Jerozolima wyzwolona.
A trąbka pocztowa? To właśnie rodzina Taxis zabiegała o nadanie tego symbolu jako oznaczenie poczty państwowej. Trąbka kurierom służyła do sygnalizowania mieszkańcom swojego przybycia – był to znak by otworzyć miejską bramę, a poza osadami do odpędzania psów i dzikich zwierząt. Sygnał pocztowej trąbki oznaczał, że na trakcie pędzi pocztylion i należy ustąpić mu drogi. Zbliżając się do stacji pocztowej goniec trąbieniem dawał znak, by zmiennik przygotował się do dalszej drogi. I tak to dobrze działało do czasu upaństwowienia usług.
Rękopis pochodzi prawdopodobnie ze zbiorów Damiano Muoni (1820-1894) – znanego włoskiego bibliofila, genealoga, numizmatyka i kolekcjonera – autora kilkudziesięciu publikacji, które napisał na podstawie zgromadzonych w swej kolekcji rękopisów i innych źródeł. Oferowany dokument został zakupiony w pakiecie, w którym jeden z dokumentów miał stempel kolekcji Damiano Muoni.
Opis sporządzony przez specjalistę:
Charakterystyka rękopisu z XVI wieku sporządzona przez dr hab. J. K.
[nazwisko naukowca jest na fotografii – unikamy spamowania]
Dokument papierowy pochodzący z kancelarii vicekanclerza kurii rzymskiej Sykstusa kardynała bazyliki św. Piotra w Okowach. Wystawiony 31 sierpnia 1516 r., w czasach pontyfikatu papieża Leona X.
Jest to pozwolenie na przeniesienie uprawnień po śmierci Krzysztofa le Biget na Oliverio Le Restiff, sprawa dotyczy diecezji Brieuc (Briocensis) leżącej w Bretanii.
Na karcie widoczny znak wodny.
Zielona Góra, 7.12.2023 r. Sporządziła: dr hab. J.K.
J. K. – historyk mediewista, profesor nadzwyczajny Uniwersytetu Zielonogórskiego. Jej zainteresowania badawcze skupiają się na naukach pomocniczych historii ze szczególnym uwzględnieniem genealogii średniowiecznego rycerstwa polskiego. Prowadzi także badania nad historią Śląska głogowskiego w wiekach średnich oraz osadnictwem na terytorium Kujaw i Wielkopolski w średniowieczu.
Jak widać na fotografii – są to dwie karty – czyli cały arkusz – jedna karta jest zapisana, druga (ze znakiem wodnym) czysta.
Nasze ceny odzwierciedlają pracę jaką wykonaliśmy dla Państwa, aby rzetelnie opisać i zidentyfikować oferowane eksponaty. Częstokroć wymagało to wielu godzin pracy i poszukiwań. Dla przykładu: odcyfrowanie kto podpisał list, czyim herbem jest opieczętowany – podnosi wielokrotnie wartość rękopisu – wcześniej anonimowego… Walor kupiony u nas z opisem będzie ozdobą każdej kolekcji…
Dlatego wszystkie opisy i fotografie objęte są prawami autorskimi (które otrzymuje także nabywca opisywanego eksponatu). Wykorzystanie ilustracji i opisów z mojej www wymaga mojej pisemnej zgody.
Bogusław Mykietów, e-mail: antykwariat@mykietow.pl